Monday, June 2, 2014

ურიელ აკოსტა

კიდევ ერთი პიესის შესახებ მინდა დავწერო, რომელიც დღესაც ძალიან აქტუალურია თავისი მნიშვნელობით, განსაკუთრებით ჩვენს ქართულ რეალობაში. ეს არის კარლ გუცკოვის "ურიელ აკოსტა". ურიელ აკოსტა რეალური გმირია, პორტუგალიელი ებრაელების შთამომავალი, ცნობილი ჰოლანდიელი ფილოსოფოსი, – ცხოვრობდა 1585–1640 წლებში. აკოსტა ითვლება ახალი ერის პირველ ებრაელ თავისუფალ მოაზროვნედ. ეს არის ადამიანი, ვინც უარი თქვა იმ რელიგიურ ჩარჩოში მოქცევაზე, რომელშიც მისი თანამემამულეები საუკუნობით იყვნენ "ჩაჭედილები". აკოსტა შეეცადა, ახლებურად გაეაზრებინა ბიბლია და თავისი აზრი სხვებისთვისაც გაეზიარებინა, თუმცა თეთრი ყვავის ბედი ერგო.

აკოსტას გარემოცვაში ადამიანების ნაწილი აცნობიერებს, რომ ყველაფერი რიგზე ვერ არის, მაგრამ არ შესწევთ რაიმეს შეცვლის ნება და ძალა. ხალხისთვის მისაღებია მთავარი რაბინის სიტყვის მორჩილება, რომელიც განუწყვეტლად იმეორებს, რომ ყველაფერი, რაც არსებობს, აქამდეც ყოფილა. რაბინის სიტყვას უნისონში ამოწმებენ მისი ქვემდგომები. სარწმუნოება კი ხალხს რიტუალებად და წესების მორჩილებად გადაუქცევია. პიესაში კარგად ჩანს, როგორი კონფორმისტია ადამიანთა უმრავლესობა; განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე რელიგიას ეხება. "ერის ხმა", რომელიც "ღვთის ხმას" ნიშნავს, მუდამ გადამწყვეტია.

ურიელი საკუთარ შეხედულებებს და მდგომარეობას ბრმა ადამიანის თვალის ახელას ადარებს. ტრადიციულ ხედვას ბრმის დამხმარე ჯოხს უწოდებს და მიაჩნია, რომ თუ უსინათლო რაიმე სასწაულით მზეს დაინახავს, არ შეიძლება ეს ცოდვად ჩაეთვალოს და მისი განკვეთის მიზეზი გახდეს.

"ურიელ აკოსტას" ქართული თარგმანი წავიკითხე პიესების კრებულში, რომელიც 1901 წელს იოსებ იმედაშვილმა გამოსცა, თარგმანი იოსებ ბაქრაძეს ეკუთვნის. აქვე ყველას მინდა ვურჩიო მარჯანიშვილის თეატრის არაჩვეულებრივი სპექტაკლი, რომელიც ქართული თეატრის ისტორიაში ყველაზე დღეგრძელი სპექტაკლია – 1929 წლიდან იდგმება და, მსახიობების თამაშზე რომ არაფერი ვთქვათ, პეტრე ოცხელის საოცარი კოსტუმებისა და დეკორაციების გამოა ღირებული. პოსტსაც სწორედ მისი ურიელი ამშვენებს. ასევე გთავაზობთ "ურიელ აკოსტასთვის" შექმნილ რამდენიმე ესკიზს, რომლებიც ოცხელის ალბომიდან სპეციალურად ამ პოსტისთვის გადავიღე.

პიესაში არაერთი დამაფიქრებელი რეპლიკაა, მაგრამ აქ მხოლოდ ერთს გადმოვიტან. მინდა, მისი თქმა ყველა ადამიანს შეეძლოს განურჩევლად სქესის, რელიგიის თუ  რასისა: "ჩემის თავისთვის თვით ვარ ქვეყანა". 
წარმატებულ მმართველობას გისურვებთ!